اکراتوکسین ها

اکراتوکسین A

اکراتوکسین A (OTA) به وسیله ی سویه های آسپرژیلوس مانند  A.ochraceus, A.niger و به ندرت A.carbonarius تولید می شود. دو قارچ Penicillium verrucosum و  P.nordicum نیز از تولیدکنندگان این سم هستند.  قارچ های تولید کننده این سم، رنگ های مختلفی ازجمله زرد-نارنجی (آسپرژیلوس) و آبی-سبز (پنی سیلیوم) دارند. از نظر شیمیایی OTA متشکل از یک گروه پاراکلروفنولی شامل یک گروه دی هیدرو ایزوکومارین بوده که به -L فنیل آلانین مرتبط است. اکراتوکسین A اندکی در آب محلول، اما در اتانول، متانول و استون نامحلول است. این سم مانند سموم قارچی دیگر تعداد زیادی از منابع خوراکی مانند ذرت، لوبیا، بادام زمینی، جو دوسر، جو و چاودار را آلوده می کند. به علاوه اکراتوکسین، سلامت مواد غذایی مورد مصرف انسان از جمله زیتون، کاکائو و قهوه را نیز به خطر می اندازد.

سمیت

OTA یک مایکوتوکسین سرطان زاست که به وسیله ی آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) در سال 1993  در گروه 2B (موادی که احتمالاً برای انسان سرطان زا هستند) قرار گرفت. این مایکوتوکسین منجر به مشکلات کلیوی مانند انحطاط لوله های نفرون، نفریت بینابینی، کاهش ضخامت غشاء پایه، هیالیناسیون (hyalinization) گلومرولی، کم خونی، دفع سطوح بالای پروتئین و اوره در ادرار می شود. همچنین اثرات تراتوژنیک و ژنوتوکسیک (خونریزی در اندام های مختلف، ترومبوز فیبرین در طحال، مغز، کبد، کلیه و قلب) را نیز در پی دارد. OTA یک سرکوب کننده قوی سیستم ایمنی است که می تواند منجر به کاهش اندازه تیموس، طحال، غدد لنفاوی، کاهش پاسخ آنتی بادی، تغییر در تعداد و عملکرد سلول های ایمنی شود. شواهدی وجود دارد که اکراتوکسین A اثرات نامطلوبی در تولید مثل دارد که از این میان می توان به جفت ماندگی اشاره کرد. لازم به ذکر است که بقایای این سم قارچی می تواند در دیگر بافت ها (کبد، کلیه، طحال) نیز وارد شوند.