تریکوتسن ها

تریکوتسن­ ها

تریکوتسن­ ها یکی از مهم­ترین دسته­ های مایکوتوکسین­ ها می­ باشند که شامل دو گروه غیر ماکروسایسیلیک و ماکروسایسیلیک می ­باشند. میزان سمیت گروه غیر ماکروسایسیلیک بیشتر از دسته ­ی ماکروسایسیلیک می­ باشد. در ادامه به بررسی دو مورد از مهم ترین اعضای این خانواده پرداخته می شود.

دئوکسی نیوالنول (DON)

دئوکسی نیوالنول (DON) عمدتا توسط سویه های Fusarium graminearum و F.culmorum تولید می شود. این قارچ ها می توانند طیف وسیعی از شرایط آب و هوایی را تحمل کنند درحالیکه شرایط سرد و مرطوب به تولید آن کمک می کند. اسپورها (کونیدا) قارچ در درجه ­ی اول از طریق هوا یا بارش پخش می­شوند. همچنین آن­ها می­توانند از طریق روزنه­ های طبیعی و یا زخم­های ایجاد شده توسط حشرات یا پرندگان در پوسته­ ی غلات به گیاهان حمله کنند. DON به عنوان مایکوتوکسین غالب در قسمت شمالی کره زمین وجود دارد و به دلیل اثرات سوء بر روی حیوانات، به عنوان یکی از مهمترین مایکوتوکسین ها برای تولید حیوانات شناخته می شود. اتحادیه اروپا حداکثر غلظت مجاز DON را در خوراک و مواد غذایی گزارش کرده است و در این خصوص توصیه هایی در ایالات متحده وجود دارد. این سم به دلیل ایجاد حالت تهوع به عنوان عامل ایجاد استفراغ و خودداری از مصرف خوراک شناخته می شود. DON متعلق به گروه تریکوتسن های نوع B بوده که در برابر حرارت پایدار است و می تواند تا حدی در محدوده 170 تا 350 درجه سانتی گراد را تحمل می کند. مطالعات نشان داده اند این سم می تواند بدون کاهش غلظت به مدت 30 دقیقه در دمای 170 درجه سانتی گراد از خود مقاومت نشان دهد. اثرات سمی DON ناشی از گروه های OH آزاد و حلقه اپوکسید است که مورد دوم یک ویژگی مشترک در همه تریکوتسن ها می باشد. تأثیرات این سم بر سلامت انسان و حیوان پس از بلعیدن آن رخ می دهد. خوک ها حساس ترین گونه در بین حیوانات هستند. اصلی ترین اثر سم DON مهار سنتز پروتئین و عملکرد میتوکندری است. این سم منجر به اثراتی مانند سرکوب سیستم ایمنی و برهم خوردن تعدیل سیستم ایمنی (افزایش حساسیت به عوامل بیماری زای فرصت طلب و عمومی) و اثرات سمیت سلولی می شود. اثرات بر روی دستگاه گوارش شامل گاستروانتریت (تورم معده و روده) است. اختلال در یکپارچگی روده و تأثیر بر میکرو فلور روده، اسهال، خونریزی روده ای، بی اشتهایی، کاهش بهره وری خوراک، افزایش اندازه کبد، سرکوب شدید سیستم ایمنی، کاهش مصرف خوراک و کاهش وزن از سایر عوارض این سم می باشد. ساير آثار رایج در اين طبقه از تريكوتسن ها ضعف عمومي است. تخریب مغز استخوان، کاهش سطح پروتئین و آلبومین، کاهش هماتوکریت (غلظت گلبول قرمز در خون)، کاهش کلسیم و فسفر سرم و اثرات عصبی می باشد.

سطوح حد مجاز FDA ایالات متحده

1ppm DON روی محصولات نهایی گندم، به عنوان مثال آرد، سبوس و جوانه که ممکن است توسط انسان مصرف شود. FDA یک سطح مجاز برای گندم آسیاب شده ارائه نمی دهد، زیرا شیوه های معمول تولید و فناوری­های پردازشی در پروسه ی آسیاب کردن می تواند سطح DON را در محصول نهایی گندم به میزان قابل توجهی نسبت به گندم خام اولیه کاهش دهد. از آنجا که تنوع قابل توجهی در فرآیندهای تولید وجود دارد، سطح توصیه ای برای گندم خام عملی نیست.

  10ppm DON بر روی غلات و محصولات جانبی آن (بر اساس 88٪ ماده خشک) و 30 ppm در غلات تقطیری، دانه های آبجو و غذاهای گلوتنی و مشتق شده از غلات (بر اساس 88٪ ماده خشک) که بطور کلی برای گاوهای گوشتی و شیری بالای 4 ماه در نظر گرفته شده است. این میزان برای نشخوار کنندگان گوشتی و شیری بزرگتر از 4 ماه، مقدار توصیه شده به ترتیب از  10 و 5 ppm DON  تجاوز نکند.

برای جوجه ها، حد مجاز سم DON میزان 10 ppm در غلات و محصولات جانبی آن توصیه شده که نباید از 50 درصد جیره مرغ تجاوز کند.

5 ppm از سم DON در غلات و محصولات جانبی آن برای خوک در نظر گرفته شده است که توصیه می شود که از 20 درصد جیره آن ها تجاوز نکند.

5 ppm از سم DON در غلات و محصولات جانبی آن برای سایر حیوانات در نظر گرفته شده است که توصیه می شود این مقدار از 40 درصد جیره ی آن ها تجاوز نکند.

سم T-2

مایکوتوکسین T-2 نوع A تریکوتسن است که به وسیله ی سویه های Fusarium sporotrichioides, Fusarium poae و Fusarium acuinatum تولید می شود. به علاوه، این قارچ ها سمومی دیگر نظیر HT-2 و DAS را نیز تولید و در واریته های مختلف غلات، همچنین در آب و هوای سرد یا شرایط انبارداری مرطوب (شرایط ایده آل رشد: 6 تا 24 درجه سانتی گراد و رطوبت بالای 14 درصد) رشد می کنند. قارچ فوزاریوم معمولا به رنگ سفید و در سنبله گیاه یافت می شود هرچند که رنگ های صورتی یا صورتی مایل به قرمز نیز در این قارچ مشاهده شده است.

سم T-2 فرار نبوده و در آب حل می شود. این مایکوتوکسین تحمل بالایی در مقابل نور و دما دارد و متابولیت هایی همچون HT-2 (هیدرولیزیز)، T-2 تترائول و نئوسولانیول (NEO) را تولید می کند. همچنین متابولیت های هیدروکسیله شده و اپوکسیده شده نیز به عنوان مشتق های تولیدی این مایکوتوکسین گزارش شده اند.

سمیت

مایکوتوکسین T-2 اثرات سمی وسیعی بر حیوانات دارد و مکانسیم مسمومیت این سم با سایر تریکوتسن ها مشترک است:

T-2 به وسیله ی تخریب سنتز DNA و RNA که در متابولیسم فسفولیپیدهای غشاء دخالت دارند، مانع سنتز پروتئین ها می شود؛ به ویژه این وضعیت بر سلول هایی که با سرعت زیادی تقسیم می شوند مثل سلول های دستگاه گوارش، پوست و لنف تاثیر گذار است. از اثرات رایج این سم می توان به اجتناب از مصرف خوراک، کاهش وزن، استفراغ و مهار ایمنی اشاره کرد. البته اثرات دیگری همچون اسهال، گاستریت، لاغری، نکروز بافت های غضروفی، آپوپتوزیس و مرگ نیز در رابطه با این مایکوتوکسین گزارش شده است. متاسفانه مایکوتوکسین T-2 منجر به تغییر در پارامترهای خونی مانند کاهش پروتئین سرم و سطوح کلسترول نیز می شود. پرندگان در مقایسه با سایر حیوانات به نوع A تریکوتسن حساس تر هستند و اثرات خاصی همچون ضایعات دهانی و زبانی در آنها به چشم می خورد.

مقررات

در سال های اخیر هیچگونه مقرراتی برای این سم در آمریکا و اتحادیه اروپا گزارش نشده است. اما در بند شماره 3 پرونده مربوط به حضور مایکوتوکسین ها در محصولات مورد استفاده برای تغذیه دام اتحادیه اروپا، بیان شده است که آلودگی T-2 و HT-2 می تواند دلیلی بر سرطان باشد اما این امر نیازمند جمع آوری داده های بیشتری است. اداره غذا و داروی آمریکا اطلاعات زیادی در مورد این مایکوتوکسین ندارند، آن ها سطح بحرانی این سم را ppb 500 براساس کارهای انجام شده در داکوتای شمالی اعلام کردند.