آبزیان

تهدیدی پنهان برای پرورش ماهی و میگو

وجود مایکوتوکسین ها در خوراک آبزیان و اثرات آن ها بر گونه های هدف موضوعاتی هستند که همچنان به دلیل روند جایگزینی منابع پروتئین حیوانی گران قیمت مانند پودر ماهی با پروتئین های گیاهی ارزان تر، مورد توجه قرار می گیرند. مسمومیت با مایکوتوکسین زمانی اتفاق می افتد که ماهی و میگو خوراک آلوده به مایکوتوکسین را مصرف می کنند. پایداری شیمیایی و حرارتی مایکوتوکسین‌ها باعث می‌شود که این مولکول‌ها در طی فرآیندهای رایج تولید خوراک مانند اکستروژن آسیب‌پذیر نباشند.

علائم در گونه های آبزی

بسیاری از نشریات علمی در مورد اثرات مایکوتوکسین ها در ماهی و میگو در سطوح مختلف آلودگی گزارش کرده اند که درک بهتر بیماری های مربوط به مایکوتوکسین را ممکن می سازد. با این حال، هنوز فقط چند علائم بالینی شایع برای قرار گرفتن در معرض مایکوتوکسین در ماهی و میگو وجود دارد.

شایع ترین علائم بالینی گزارش شده از مصرف مایکوتوکسین عبارتند از:

1. کاهش عملکرد رشد
2. تغییر در پارامترهای خونی

به طور کلی، اثرات مایکوتوکسین ها در گونه های آبزی به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل:

1. نوع مایکوتوکسین ها
2. میزان غلظت
3. مدت زمان مصرف
4. گونه
   
5. جنس
   
6. سن
   
7. سلامت حیوانات و وضعیت ایمنی
8. مدیریت مزرعه
9. امنیت زیستی
10. دمای محیط

اثرات مایکوتوکسین ها بر ماهی

آفلاتوکسین ها

آفلاتوکسین ها بسیار سرطان زا هستند و مقررات سختگیرانه ای در مورد غلظت آن ها در سراسر جهان وجود دارد. گونه های مختلف آبزی به آفلاتوکسین ها حساس هستند. در مورد sea bream (Sparus aurata)، اثرات منفي روي سلول‌هاي كبدي پس از گذشت 24 ساعت از مصرف با آفلاتوكسينB1  (AFB1)  مشاهده شد. دیگر مطالعات نشان دادند که ضریب تبدیل خوراک (FCR) و افزایش وزن ماهی خاویار (Huso huso) تحت تأثیر غلظت AFB1 در محدوده 20 تا 100 ppb قرار گرفت. علائم دیگری مانند نکروز کبد نیز قابل مشاهده است. در تیلاپیا، AFB1 بر سرعت رشد و FCR در غلظت‌های بین 100 تا 2500 ppb تأثیر می‌گذارد، با این حال برخی مطالعات نشان دادند که میزان ppb  50 از AFB1 برای ایجاد نکروز کبد کافی است.

دئوکسی نیوالنول

برخی از گونه های آبزی به دئوکسی نیوالنول (DON)، به ویژه ماهی قزل آلا مانند قزل آلای رنگین کمان و ماهی آزاد اقیانوس اطلس حساس هستند. هر دو گونه در سطوح پایین (ppb 500-300) حساسیت نشان می دهند. علائم اصلی مشاهده شده در چندین مطالعه کاهش قابل توجهی در رشد، مصرف خوراک، بازده خوراک را گزارش کردند.

زیرالنون

مطالعات روی اثرات زیرالنون (ZEN) در حیوانات مزرعه عمدتاً بر روی اختلال عملکرد یا مشکلات دستگاه تناسلی متمرکز شده است. چندین مطالعه تایید کرده‌اند که ZEN بیان ژن وابسته به گیرنده استروژن را در گونه‌های آبزی تغییر می دهد، بنابراین بر تولید مثل ماهی تأثیر می‌گذارد. این موضوع در گورخرماهی (Danio rerio) نشان داده شده است، به طوریکه قرار گرفتن در معرض ZEN میزان درصد تخم ریزی را کاهش داد. گزارش شده است که ZEN همراه با تأثیر بر تولید مثل، اثرات ژنوتوکسیک مانند نقص در رشد قلب و چشم را نشان می دهد.

فیومننسین ها  

به طور کلی در گونه های آبزی، فیومننسین B1 ((FB1 با کاهش نرخ رشد، مصرف خوراک و بازده خوراک و همچنین اختلال در متابولیسم اسفنگولیپید مرتبط است. در ماهی قزل آلای رنگین کمان، نشان داده شده است که FB1 باعث ایجاد تغییراتی در متابولیسم اسفنگولیپید کبد در سطوح کمتر از ppb   100 می شود و می تواند سرطان کبد را در ماهی قزل آلای یک ماهه ایجاد کند. با توجه به مقالات گزارش شده، مصرف FB1 توسط ماهی کپور منجر به ضایعات در کبد و لوزالمعده در غلظت‌های کمتر از ppb 500 می‌شود. پارامترهای عملکردی مانند میانگین افزایش وزن پس از مصرف دوزهای پایین FB1 کاهش یافت. FB1 بر عملکرد ماهی تیلاپیا نیز تأثیر دارد.

اکراتوکسین ها

مطالعات در مورد سمیت اکراتوکسین A ((OTA در حیوانات آبزی بسیار محدود است. تعداد کمی از مطالعات موجود اثراتی مانند آسیب شدید و نکروز کلیه و کبد را گزارش کردند که منجر به کاهش میزان وزن، ضریب تبدیل، نرخ ابقاء و سطوح هماتوکریت می شود. همچنین، OTA سرکوبگر سیستم ایمنی است و یک مطالعه انجام شده بر روی گربه ماهی نشان داد که چگونه حیواناتی که در معرض این مایکوتوکسین قرار دارند؛ نسبت به عفونت های بیماری زا حساس تر می شوند.

اثرات مایکوتوکسین ها بر میگو

آفلاتوکسین ها

تأثیر مایکوتوکسین ها در میگو نسبت به ماهی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. با این حال، شواهدی در نشریات وجود دارد. گزارش شده است که میگوی ببر سیاه (Penaeus monodon Fabricius) نسبت به سطوح AFB1 کمتر از 20ppb حساس است. اثرات اصلی کاهش  وزن تا 50 درصد نسبت به گروه شاهد می باشد. همچنین در میگوی سفید اقیانوس آرام (Litopenaeus vannamei) قرار گرفتن در معرض AFB1 معمولاً با افزایش مرگ و میر، آسیب به هپاتوپانکراس، سرکوب سیستم ایمنی و در نهایت کاهش پارامترهای عملکرد همراه است.

دئوکسی نیوالنول

تأثیرات DON بر روی میگو،  بیشتر به عملکرد آن ها مربوط می‌شوند، به طوریکه غلظت‌های کمتر از 200ppb با کاهش وزن بدن و یا نرخ رشد مرتبط است.

زیرالنون

تاثیر ZEN بر روی میگوی ببر سیاه (Penaeus monodon Fabricius) بررسی شده است. اثرات مشاهده شده، ناهنجاری در رشد پانکراس و افت سیستم ایمنی و عملکرد رشد بود.

فیومننسین ها

اثرات این مایکوتوکسین در میگو به طور گسترده مورد بررسی قرار نگرفته است. با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد دوزهای پایین این مایکوتوکسین‌ها می‌توانند بر بافت گوشت اثر بگذارند و بر کیفیت محصول منجمد در طول نگهداری موثر واقع شوند.

اکراتوکسین ها

OTA احتمالا کمترین مایکوتوکسین مورد بررسی در میگو است. چند مطالعه موجود آتروفی، نکروز شدید و زوال هپاتوپانکراس و اختلال در بافت خونساز و اندام های لنفاوی را پس از تجویز خوراکی OTA گزارش کردند.

اثرات هم افزایی مایکوتوکسین ها در آبزیان

تعداد محدودی از مطالعات وجود دارد که در آن ها به موضوع فعل و انفعالات هم افزایی بین مایکوتوکسین ها پرداخته شده است. مشاهده شد که FB1 اثرات هم افزایی با AFB1 در ماهی قزل آلا ایجاد می کند، زیرا می تواند شروع تومور کبدی ایجاد شده با آفلاتوکسین را افزایش دهد. اثرات AFB1 و DON بر روی ماهی کپور (Cyprinius carpio) مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که اثرات منفی دو مایکوتوکسین در کنار هم بیشتر از اثرات آن ها به صورت جداگانه است.