طیور

مایکوتوکسین ها در طیور

کدام مایکوتوکسین ها منجر به آلودگی خوراک طیور و آسیب به آنها می شوند؟

مایکوتوکسین های موجود در خوراک طیور همواره به عنوان تهدیدی برای این گونه به شمار می آیند. متاسفانه بسیاری از خوراک مورد استفاده در طیور آلوده به مایکوتوکسین های مضر برای این حیوانات هستند و استفاده از این خوراک آلوده پیامدهای جدی را در پی خواهد داشت. اغلب قارچ ها در مزرعه، می توانند سموم قارچی را تولید کنند و برخی دیگر تولید مایکوتوکسین را در طول انبار داری انجام می دهند.

خوراک هایی که در طیور استفاده شده و آلوده به مایکوتوکسین ها هستند شامل:

• ذرت و فرآورده های جنبی آن
• گندم و فرآورده های جنبی آن
• کنجاله سویا

اثرات مایکوتوکسین ها در پرندگان

گونه های مختلفی از پرندگان تحت تاثیر مایکوتوکسین ها قرار می گیرند اما در این بین اردک، غاز و بوقلمون نسبت به مرغ و بلدرچین حساس تر هستند. همچنین پرندگان جوان نیز حساسیت بالاتری در مقایسه با پرندگانی مسن تر دارند.

آفلاتوکسین ها در مرغ

آفلاتوکسین ها به عنوان سموم قارچی که بر کبد تاثیر می گذارند شناخته شده اند به علاوه این سموم منجر به سرطان کبد نیز می شوند. شایع ترین ضایعات پاتولوژیک مرتبط با آفلاتوکسیکوز طیور در کبد، اندامهای لنفاوی و بیضه ها مشاهده می شود که اغلب در طول یک دوره قرارگرفتن طولانی مدت در معرضاین سموم رخ می دهد. در آفلاتوکسیکوز تحت حاد، کبد بزرگ، زرد رنگ، رنگ پریده و شکننده و همچنین کیسه صفرا بزرگ شده و از صفرا پر می شود.

پانکراس معمولا کوچک و رنگدانه دار شده و خون ریزی در زیر پوست و ماهیچه رخ می دهد. در آفلاتوکسیکوز حاد، کبد کوچک، سفت و گرد می شود. به علاوه کبد لاستیکی شده و آبسه هایی در آن ایجاد می شود. همچنین وقوع سندروم هیدروپریکاردیوم نیز به چشم می خورد. آفلاتوکسین ها منجر به کوچک تر شدن اندازه بورس فابریسیوس، تیموس و طحال نسبت به اندازه نرمال می شوند. در مزارع مرغ مادر، در پرندگان نر اندازه بیضه ها به طور معنی داری کاهش می یابد.

مسیرهای متابولیک مختلف آفلاتوکسین ها

آفلاتوکسین ها مسیرهای متابولیکی متفاوتی دارند به عنوان مثال آفلاتوکسین B1 می تواند وارد سلول شده و از طریق منواکسیژنازها در شبکه آندوپلاسمی به متابولیتهای هیدروکسیله شده متابولیزه شود. سپس این متابولیت های هیدروکسیله شده به گلوکورونید و ترکیبات سولفات متابولیزه می شوند یا می توان آنها را به یک حالت اپوکسید واکنشی، اکسید کرد که تحت هیدرولیز خود به خودAFB1  به 8،9-دی هیدرودیول تبدیل شده و به پروتئین ها متصل و در نهایت منجر به سمیت سلولی می شوند. epoxide version ساختار اپوکسید می تواند با DNA و پروتئین واکنش نشان دهد یا به وسیله ی گلوتاتیون S ترانسفراز القایی به گلوتاتیون مزدوج (GSH)، سم زدایی شود.

DNA و پروتئین به عنوان بیومارکر ها در انسان و حیوانات مفید هستند.

فاکتورهای مختلفی حساسیت طیور را به مایکوتوکسین ها افزایش می دهد:

قرار گیری پرندگان در محیط های نامناسب مثل مکان های مرطوب با دمای بالا

تهویه ضعیف

تراکم بالا

چالش هایی چون نکروزیش و نکروتیک انتریت

اثرات مایکوتوکسین ها در طیور بسیار پیچیده بوده و تفاوت های گسترده ای در مکانیسم سمیت مایکوتوکسین ها بر روی اندام های مختلف وجود دارد. همچنین در سطوح بالای آلودگی وقوع مرگ نیز بیان شده است. حتی سطوح کم مایکوتوکسین ها در دوره های حساس چرخه ی تولید یا هنگامی که طولانی مدت در خوراک مصرفی حضور دارند منجر به سرکوب سیستم ایمنی می شوند. به علاوه  حتی مقادیر کم سموم قارچی می تواند اثرات ضد میکروبی داشته باشد و منجر به عبور سریعتر خوراک از دستگاه گوارش شود. آفلاتوکسین، اکراتوکسین، تریکوتسن و فیومننسین به عنوان سمومی که سیستم ایمنی طیور را سرکوب می کنند شناخته شده اند و هنگامی که چندین مایکوتوکسین همزمان در خوراک هستند ممکن است اثرات هم افزای و کاهندگی ایجاد شود.

اثرات بر دستگاه گوارش

هر مایکوتوکسین موجود در خوراک، به طور مستقیم وارد دستگاه گوارش می شود. بنابراین دستگاه گوارش اندامی است که بیشتر تحت تاثیر مایکوتوکسین ها قرار می گیرد. این دستگاه اندامی مهم برای تبدیل مواد مغذی به انرژی بوده و توانایی عملکرد این بخش با عملکرد تولیدی مرتبط است. به علاوه این اندام به عنوان بزرگترین اندام ایمنی بدن معرفی می شود.

از میان مایکوتوکسین های مهم، DON، ZEN و FUM به این علت که اثراتشان قابل مشاهده نیست، معمولا نادیده گرفته می شوند. هرچند که آزمایشات معنی داری وجود دارد که اثبات می کند این سموم از عوامل اصلی در بیماری های طیور است.

سرکوب سیستم ایمنی در برابر سطوح کم مایکوتوکسین ها

ترکیباتی که اثر سمی بر سیستم ایمنی دارند مانند مایکوتوکسین ها مانع عملکرد واکسن ها در تحریک پاسخ های ایمنی می شوند. همزمانی DON و FUM باعث برهم زدن تعدیل سیستم ایمنی می شود که می توان به کاهش تیتر آنتی بادی در برنامه های واکسیانسیون طیور به عنوان یکی از مثال های خوب برای این بخش اشاره کرد. نتایج تحقیقات مختلف نشان می دهد که DON و FUM پاسخ های ایمنی به بیماری نیوکاسل و عفونت های ویروسی برونشیت را کاهش می دهند. در آزمایشی که در اتریش انجام شده بود، تغذیه جیره آلوده به DON، تیتر آنتی بادی سرم را در مقابل واکسن برونشیت ویروسی نسبت به گروه شاهد کاهش داد.

اثر مایکوتوکسین ها در جوجه های یک هفته ای

جوجه ها در هفته اول زندگی، مرحله مهمی را پیش رو دارند چرا که با مسائل ظاهراً جزئی می توانند چشم انداز سلامتی خود را در کوتاه مدت و بلند مدت تعیین کنند. توسعه ی دستگاه گوارش و داشتن سیستم ایمنی فعال، پایه و اساس زندگی سالم در طیور است و متاسفانه در این رابطه طیور به طور زود هنگام در معرض مایکوتوکسین ها قرار می گیرند. جالب اینجاست که در این بازه زمانی حتی سطوح کم مایکوتوکسین ها، می تواند نتایج فاجعه باری در مراحل بعدی زندگی داشته باشد چرا که متاسفانه این سطوح کم می توانند با استرس های محیطی که حتی از دست مرغدار نیز خارج هستند ترکیب شوند.

این ترکیب می تواند ضررهای نامرئی و اثرات تحت بالینی داشته باشد:

• مشکلاتی در سلامت دستگاه گوارش
• افزایش حساسیت به بیماری ها
• مشکلات جدی سیستم ایمنی در سنین بالاتر
• افت عملکرد اقتصادی
• نشانه های عفونت

تشخیص مایکوتوکسیکوزیس در طیور

نشانه های کلینیکی و ضایعات پاتولوژیک در اندام های هدف به عنوان اولین سیستم هشدار دهنده برای آلوده بودن خوراک یا مواد خام به مایکوتوکسین ها شناخته شده اند. تشخیص احتمالی می تواند بر اساس علائم بالینی و ضایعات پاتولوژیک روی اندام هدف باشد. اما تشخیص قطعی باید مبتنی بر جداسازی، شناسایی و تعیین میزان مایکوتوکسین یا مایکوتوکسین های خاص موجود در اجزاء خوراک یا خوراک نهایی صورت گیرد. نمونه های خوراک و مواد تشکیل دهنده باید جمع آوری و سریعاً برای آنالیز به آزمایشگاه ارسال شوند. همچنین باید توجه داشت که نمونه های متعدد باید از مناطق مختلف منطقه حضور مایکوتوکسین (“نقاط داغ”) جمع آوری شوند.

مدیریت خطر مایکوتوکسین در طیور

هنگامی که در مورد خنثی سازی مایکوتوکسین ها صحبت می شود، افراد فعال در صنعت طیور به بایندر ها فکر می کنند. اما برخی بایندرها مانند خاک رس نمی تواند بر تمام مایکوتوکسین ها موثر باشد به ویژه در مقابل تریکوتسن، چرا که ساختارش برای جذب شدن به وسیله ی بایندرها مناسب نیست؛ اما استفاده از میکروب ها و آنزیم های بایوترنسفورم شده می تواند از استراتژی های موثر باشند. این روش، محافظتی قابل اعتماد در مقابل مایکوتوکسین ها ایجاد و آنها را به متابولیت های غیرسمی تجزیه می کند. همچنین فعالیت این ترکیبات سریع، خاص و برگشت ناپذیر است.

به علاوه بایوترنسفورمیشن به عنوان یک روش حفاظت زیستی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. افزودنی های مختلفی وجود دارد که از گیاهان و جلبک ها استخراج شده و اثرات محافظتی از کبد دارند و بر سرکوب مایکوتوکسین ها در کبد جلوگیری می کنند. استراتژی های ترکیبی مختلف می توانند اثرات نامطلوب مایکوتوکسین ها را در طیور به طور کامل خنثی کنند، به ویژه آلودگی با چندین مایکوتوکسین مانند توکسین های قارچ فوزاریوم در خوراک طیور که نسبتا جذب ضعیفی دارند.