زیرالنون

زیرالنون
زیرالنون (ZEN) عمدتا به وسیله ی سویه های Fusarium graminearum F. culmorum, F. cerealis, F. equiseti , و F. verticillioides تولید می شود. به طور معمول گیاهان در مزارع آن هم در شرایط سرد و مرطوب مورد حمله قارچ ها قرار می گیرند. زیرالنون اغلب همراه با دئوکسی نیوالنول، دیگر تریکوتسن ها و مایکوتوکسین های فوزاریوم یافت می شود. این سم یک لاکتون فنولیک رزورسیلیک اسید است که اثرات استروژنیک در حیوانات دارد. تغییر شکل زیستی زیرالنون به وسیله ی حیوانات منجر به تشکیل دو متابولیت آلفا زیرالنون و بتا زیرالنون می شود و آلفا زیرالنون در مقایسه با سایر سموم ذکر شده بالاترین اثرات استروژنیک را دارد.

سمیت

زیرالنون بسیار استروژنیک بوده و وابسته به رسپتورهای استروژن است. این مایکوتوکسین به سرعت و با نرخ 80 تا 85 درصد در دستگاه گوارش اکثر حیوانات جذب می شود. ZEN قادر به ایجاد سمیت حاد، مزمن و ژنوتوکسیک است، اما سمیت حاد نسبتاً کمی را نشان می دهد.

اثرات استروژنیک زیرالنون بین جنس نر و ماده متفاوت است؛ اما تاثیر عمده این مایکوتوکسین در جنس نر شامل سرکوب سیستم ایمنی، کاهش سطح تستوسترون، کاهش وزن، کاهش اسپرماتوژنسیز و کاهش میل جنسی می باشد. این سم در جنس ماده نیز باعث سرکوب سیستم ایمنی، کاهش وزن و بقای جنین، ولوواژینیت، پرولاپس راست روده می شود. البته اثراتی همچون سرطان زایی و ژنوتوکسیک نیز برای زیرالنون گزارش شده است.